Махабат Тажибек қизи. knews.kg сайти фотосурати
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Ўзбошимча ҳибсга олинганлар бўйича ишчи гуруҳи Қирғизистон ҳукуматини 2024 йил октябрь ойида оммавий тартибсизликларни қўзғашда айбланган Temirov Live ва «Айт Айт Десе» онлайн лойиҳалари директори Махабат Тажибек қизини дарҳол озод қилишга чақирди. Бу ҳақда жиноят ишини таҳлил қилган мутахассисларнинг ҳисоботида сўз юритилган.
Тадқиқот муаллифлари журналистнинг судланиши Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларациясининг етти моддаси ва Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактнинг олти моддаси бузилганлигини таъкидлашади.
Таҳлилчиларнинг фикрига кўра, аёл қонунни бузмаган профессионал фаолияти учун жавобгарликка тортилган. Унинг ҳибсга олиниши ҳукуматдаги коррупция ва мамлакат раҳбариятини танқид қилиш бўйича суриштирувлари билан боғлиқ бўлган.
«Қамоққа олиш сиёсий қарашларни ифода этиш натижаси бўлган ҳолларда, эркинликдан маҳрум этиш ҳам сиёсий мотивли камситишни англатувчи тахминни юзага келтиради», — дейилади инсон ҳуқуқлари фаолларининг ҳисоботида.
Шу муносабат билан, БМТ бўлинмаси вакиллари нафақат Тажибек қизининг жиноий жавобгарликка тортилишини бекор қилишни, балки унга компенсация тўлаш ва ҳуқуқларини тиклаш учун бошқа чоралар кўрилишини ҳам талаб қиладилар.
Бундан ташқари, Марказий Осиё республикаси раҳбарияти журналистнинг «ўзбошимча қамоққа олиниши» ҳолатларини тўлиқ ва мустақил текшириши ва унинг ҳуқуқларини бузганликда айбдор бўлган мансабдор шахсларга қарши чоралар кўриши керак.
Ишчи гуруҳ ўз ҳисоботида Қирғизистонни мустақил оммавий ахборот воситаларига босимни тўхтатишга ва мамлакат Жиноят кодексининг 278-моддасини («Оммавий тартибсизликлар») халқаро стандартларга мослаштириш учун қонунчилик ислоҳотларини зудлик билан амалга оширишга чақиради.
Тажибек қизининг турмуш ўртоғи Болот Темиров «Клооп» нашрига рафиқасининг жазоси бўйича ҳукм нима учун 2025 йил 20 октабрда чиқарилганини, аммо ҳужжат ҳозир тарқатилаётганини тушунтирди. Журналистнинг сўзларига кўра, биринчидан, халқаро судлар одатда ишларни кўриб чиқиш учун кўп вақт сарфлайди. Иккинчидан, мутахассислар ишларни синчиклаб текширадилар.
«Учинчидан, улар ҳукуматни хабардор қилиши ва жавобни бир неча ой кутишлари шарт. Бизнинг [Қирғизистон] расмийларимиз бу вақт ичида ҳеч қандай жавоб бермади», — дея хулоса қилди Темиров.
ℹ️ Temirov Live лойиҳасининг ўн бир нафар ходими ўтган йил 16 январда ҳибсга олинган. Улар норозилик намойишлари ва оммавий тартибсизликларга чақиришда айбланган. Дастлаб, уларнинг барчаси икки ойга, 13 мартгача ҳибсда сақланган, кейин суд уларнинг еттитасига четга чиқмаслик тилхати билан уй қамоғига юборган. Temirov Live ва «Айт Айт Десе» онлайн лойиҳалари директори Махабат Тажибек қизи, «Айт Айт Десе» оқини Азамат Ишенбеков ва журналистлар Актилек Капаров ва Айке Бейшекеева тергов ҳибсхонасида қолишган.
2024 йил 10 октябрда суд Тажибек қизини олти йилга, Ишенбековни эса беш йилга озодликдан маҳрум қилди. Капаров ва Бейшекееванинг ҳар бири уч йиллик шартли жазо олишди. Қолган судланувчилар далиллар етишмаслиги сабабли оқланди.
