khovar.tj сайти фотосурати
Тожикистонда пахта етиштиришнинг кескин камайиши кузатилмоқда. Масалан, 2022 йилда бу кўрсаткич 404,7 минг тоннага етган бўлса, 2024 йилда кўрсаткич 253,2 минг тоннага қисқарган. Иқтисодий ривожланиш ва савдо вазирлигида ўтказилган пахтачиликка бағишланган йиғилишда ана шундай маълумотлар келтирилди, дея хабар беради вазирлик матбуот хизмати.
Иқтисодий ривожланиш вазирлиги раҳбарининг биринчи ўринбосари Ашурбой Солеҳзода республикада пахта етиштириш ва хомашёни қайта ишлаш ҳукумат фаолиятининг устувор йўналишларидан эканини таъкидлади. Аммо мутахассислар томонидан олиб борилган таҳлиллар саноат кўрсаткичларининг пасайишини кўрсатади.
Шундай қилиб, охирги уч йилда пахта толасини ишлаб чиқариш 127,1 минг тоннадан 106,9 минг тоннагача камайгани қайд этилган.
Мавсумий характерга эга «оқ олтин» экспорти ўтган йили 100,5 минг тонна ёки пул билан ифодаланганда 170,1 миллион долларни ташкил этган, бу 2023 йилдаги кўрсаткичдан 8,8 минг тоннага ёки 28,5 миллион долларга кам бўлган. Бироқ, мулозимнинг таъкидлашича, ўтган ҳисобот йилига нисбатан бир тонна пахтанинг ўртача таннархи 1225 долларга камайган.
Тожик пахтасининг асосий харидори Эрон бўлиб, экспорт шартномалари сонининг 67,9 фоизини ташкил қилади. Кейинги ўринларда Туркия – 15 фоиз, Хитой – 8,4 фоиз, Россия – 4,4 фоиз, Покистон – 3 фоиз.
Вазирлик мавжуд вазиятни йилдан-йилга сақланиб қолаётган муаммолар билан изоҳлайди. Гап хомашё ишлаб чиқариш режасининг бажарилмагани, электр энергияси тарифларининг юқорилиги ва тармоқ корхоналари учун мавсумий тарифларнинг йўқлиги, фермер хўжаликларининг имтиёзли кредит олиш имконияти чеклангани, шунингдек, тўқимачилик корхоналарида юқори малакали мутахассисларнинг етишмаслиги ҳақида бормоқда.
Таъкидланишича, республика ҳукумати томонидан вазиятни тўғрилаш бўйича қатор чора-тадбирлар амалга оширилган, бироқ улар самарасиз бўлган. Шу муносабат билан Саноат ва янги технологиялар вазирлиги томонидан пахта толасини ишлаб чиқариш ва қайта ишлашни кўпайтиришга қаратилган ўз чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиққан. Хусусан, унда тегишли идораларга тадбиркорлар учун маъмурий ва сунъий тўсиқларни бартараф этиш бўйича ҳамкорликда ишларни кучайтириш таклиф этилади.
Совет Иттифоқи даврида Тожикистон ССР рекорд даражада пахта етиштиришни намойиш этганди. Масалан, академик Нуриддин Қаюмовнинг таъкидлашича, 1981 йили республикада «оқ олтин» етиштириш ҳажми 1 миллион тоннадан ортиқни ташкил қилган. Ваҳоланки, бундан 10 йилдан кўпроқ вақт олдин олим ҳозирда бундай натижаларни кутмаслик керак, чунки соҳада туб ислоҳотлар, жумладан, замонавий қишлоқ хўжалиги техникаси, минерал ўғитлар харид қилиш, теримчиларнинг иш ҳақини ошириш зарурлигини таъкидлаган эди.
