PLOS.ONE сайтидаги тадқиқот материаллари фотосурати
Археологлар Ўзбекистондаги Оби-Раҳмат ғоридан тош ўқ-ёйлар учларини топдилар, мутахассисларнинг фикрича, уларнинг ёши 80 минг йилга яқин. Ушбу кашфиёт қадимги одамларда ов қуроллари қачон пайдо бўлганига оид тушунчамизни сезиларли даражада ўзгартириши мумкин.
Россия Фанлар академиясининг Сибир бўлими (РФА СБ) Археология ва этнография институтидан Андрей Кривошапкин бошчилигидаги халқаро тадқиқотчилар гуруҳи ғорнинг қадимий қатламларидан икки юзга яқин миниатюра артефактларини таҳлил қилганлар, улар орасидан йигирмата мумкин бўлган ўқ-ёйлар учлари ва уларнинг парчалари аниқланган (тадқиқотнинг тўлиқ матни PLOS.ONE журналида эълон қилинган).
Ушбу предметларнинг энг каттаси оғирлиги жиҳатидан жуда енгил бўлган — атиги 25-35 грамм, максимал кенглиги эса 41 миллиметр. Бу топилмалар Жанубий Африка, Франция ва Шри-Ланкадаги ёши 48 000 дан 60 000 йилгача бўлган шунга ўхшаш артефактлардан сезиларли даражада қадимги ва шунинг учун Евроосиёда камон ва ўқларнинг аввалроқ пайдо бўлганини кўрсатиши мумкин.
Шуниси эътиборга лойиқки, илгари шу ғорда 9-12 ёшли боланинг қолдиқлари топилган, улар неандертал ва замонавий одамга хос хусусиятларга эга бўлиб, бу топилмалар илмий мунозара мавзусига айланиши мумкин.
Таҳлиллар шуни кўрсатдики, миниатюра артефактлари ҳақиқатан ҳам ўқ учлари сифатида ишлатилган, чунки уларнинг ўлчамлари ва эскириш белгилари найза ёки бошқа турдаги йирик отиш қуролларига мос келмайди. Буларнинг барчаси Марказий Осиёнинг қадимги аҳолиси мураккаб овчилик технологияларини ўйланганидан анча олдин ўзлаштирган бўлиши мумкинлигини кўрсатади.
ℹ️ Оби-Раҳмат ғори Тошкентдан 100 км шимолий-шаркда, Кўксув тизмаси этагидаги Палтовсойнинг ўнг қирғоғида, денгиз сатҳидан 1250 метр баландликда жойлашган. Обираҳмат ғорида узок, вақт давомида ҳосил бўлган 21 маданий қатламнинг умумий қалинлиги 10 м. Ушбу археологик ёдгорлик 1962 йили топилган ва шундан бери Марказий Осиёнинг асосий палеолит ёдгорликларидан бири — 40-80 минг йил аввалги даврни ўз ичига олган кўп қатламли ов лагери ҳисобланади.
