business.com.tm сайти фотосурати
Халқаро меҳнат ташкилоти (ХМТ) вакиллари 2024 йили Туркманистонда пахта теримида фермерлар билан бирга болалар, бюджет соҳаси ходимлари ва давлат корхоналари ходимлари ҳам меҳнат қилганини тан олди. Ушбу маълумотлар ХМТ веб-сайтида берилган экспертлар маърузасида қайд этилган.
Ўтган йил кузида Марказий Осиё давлатида бўлган халқаро ташкилот мутахассислари ўтказган сўровда қатнашган фермерларнинг 20 фоизи мактаб, боғча ва шифохона ходимлари далаларда ишлаганини таъкидлаган. Респондентларнинг сўзларига кўра, техник ходимлар, масалан, фаррошлар ҳақида гап бормоқда. Аммо кўплаб фермерлар шифокорлар, ҳамширалар ва ўқитувчилар ҳам далаларда ишлаганини таъкидлаганлар.
Шу билан бирга, давлат сектори ходимлари пахта теримига боришга мажбур бўлганликларини тан олишган, чунки рад этишса, ишини ёки маошининг бир қисмини йўқотишлари мумкин бўлган. Сўровда қатнашганларнинг учдан бир қисмидан кўпроғи ўз бошлиқларидан шундай таҳдидлар олгани ҳақида хабар берган. ХМТ экспертларининг фикрича, бундай босимни «психологик мажбурлаш» деб таснифлаш лозим.
Таъкидланишича, 2024 йил июль ойида Туркманистон ҳукумати 18 ёшга тўлмаган фуқароларга пахта плантацияларида ишлашни тақиқлаган. Бироқ, ўтган йилги кампанияда яна болалар «оқ олтин»ни йиғиштиришда қатнашган. Бундай ҳолатларни давлат ходимларининг 14 фоизи ва фермерларнинг 11 фоизи қайд этган. Бундай ҳодисалар қишлоқ жойларидаги ижтимоий меъёрлар, теримчиларнинг даромад даражаси, қашшоқлик даражаси, алоҳида иш ҳақи тизимлари, норасмий бандлик ва бошқалар каби таркибий омиллар билан боғлиқ бўлиши мумкин, дейилади ҳисоботда.
Шунингдек, пахта терганларнинг 90 фоиздан ортиғи аёллар бўлгани қайд этилган. Уларнинг иш куни кўпинча 8,5 соат, баъзи жойларда ундан ҳам кўпроқ давом этган. Пахтакорларнинг 80 фоизи фермер хўжаликлари ва бошқа ташкилотлар билан ёзма шартнома тузмаган. Бундан ташқари, мутахассислар таъкидлашича, теримчилар кўпинча иш берувчининг шартларига рози бўлишади, бу эса мажбурий ва болалар меҳнатидан фойдаланиш хавфини келтириб чиқаради.
Ўтган йили ишчиларнинг 70% дан ортиғи ҳар килограмм пахта учун бир манатдан ортиқ пул олган; бир йил аввал теримчиларнинг атиги 12 фоизига шундай ҳақ тўланган.
Умуман олганда, ХМТ вакиллари ҳукуматнинг пахта далаларида мажбурий меҳнатга барҳам бериш борасидаги саъй-ҳаракатларини ижобий баҳолаб, расмийлар эришган ютуқларни қайд этганлар. Мутахассисларнинг таъкидлашича, самарали назорат тизими йўқлиги сабабли мажбурий ва болалар меҳнати билан боғлиқ хавф-хатарлар, далага чиқишдан бош тортганлик учун жарималар ҳамон сақланиб қолинмоқда.
ℹ️ Тадқиқотлар 2024 йил кузида мамлакатнинг барча вилоятларида ўтказилган. Мутахассислар 472 плантацияда бўлиб, 1762 теримчи ва 472 фермер билан суҳбатлашган, 2500 га яқин давлат хизматчилари ва раҳбарлари билан сўров ўтказган. Айрим фермер хўжаликлари раҳбарлари ва мутасаддилар жараёнга аралашиб, таҳлилчиларнинг фуқаролар билан мулоқотига тўсқинлик қилгани ёки фактларни бузиб кўрсатиш ҳолатлари аниқланган.
