Душанбеда қум бўрони."Азия-плюс" сайти фотосурати
Тожикистон Гидрометеорология миллий агентлиги жорий йилнинг ўтган тўрт ойида республикада чанг бўрони ёки туман сақланиб қолган 49 кунни қайд этган. Бундай маълумотлар Самарқандда бўлиб ўтган БМТнинг чўлланишга қарши кураш конвенцияси (ЧКК) ижросини кўриб чиқиш қўмитасининг сессиясида маълум қилинди, деб ёзади «Азия-плюс».
Тожикистон атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитаси маълумотларига кўра, ўтган асрнинг 1990-йиллари бошларида йил давомида 2-3 марта ёмғирли қум-чанг бўрони содир бўлган. Ва сўнгги йилларда ҳар йили 35 дан ортиқ бундай бўронлар ёғингарчиликсиз қайд этилган.
Тожикистонда чанг бўронларининг асосий манбалари деярли йўқ, лекин улар бошқа мамлакатлардан келади. Шу боис экспертлар минтақа давлатлари билан қум ва чанг бўронларини бошқариш ва олдини олиш тизимини мувофиқлаштириш ва тажриба алмашишни фойдали деб ҳисоблайдилар.
Мутахассислар чанг бўронларига қарши курашиш учун қум бўронлари таъсирида бўлган заиф ҳудудларда ўсимлик қопламини тиклаш, ер ва сув ресурсларини бошқаришни яхшилаш зарурлигини таъкидлашмоқда.
«Азия-плюс» таъкидлаганидек, Тожикистонда ўрмонлар майдонини кўкаламзорлаштириш ва кенгайтириш масалаларига эътибор қаратилмоқда, бу эса атроф-муҳитни соғломлаштиришга хизмат қилади. Шу мақсадда, хусусан, экотизимларни барқарор сақлаш учун алоҳида муҳофаза қилинадиган яшил ҳудудларнинг умумий майдони мамлакат умумий майдонининг 22 фоизигача оширилган.
БМТ ЧКК экспертларининг фикрига кўра, ҳар йили атмосферага тахминан 2 миллиард тонна қум ва чанг кўтарилади, бу масса жиҳатидан Мисрдаги 350 та Хеопс пирамидасига тенг. Дунёдаги бундай бўронларнинг тахминан 25 фоизи бевосита инсон фаолияти билан боғлиқ.
«Қум ва чанг бўронлари тобора тез-тез ва шиддатли бўлиб бормоқда, сезиларли трансчегаравий таъсирларни келтириб чиқармоқда ва атроф-муҳит, иқлим, соғлиқни сақлаш, қишлоқ хўжалиги, турмуш шароити ва одамларнинг ижтимоий-иқтисодий фаровонлигига таъсир кўрсатмоқда. Улар пайдо бўлган жойда экинларга зарар етказади, чорва молларини касаллантиради ва тупроқнинг юқори қатламини йўқ қилади. Атмосфера чанглари, айниқса маҳаллий саноат ифлосланиши билан қўшилганда, инсон учун нафас олиш йўллари касалликлари муаммоларини келтириб чиқариши ёки кучайтириши мумкин», — деди БМТ ЧКК раиси Ферас Зиадат.
