Чапдан ўнгга: Олий таълим вазири Абдуқодир Тошқулов, вазир ўринбосари Садоқат Сиддиқова, Мактабгача таълим вазири Агриппина Шин. Ўзбекистон президенти матбуот хизмати фотосурати
Ўзбекистонда 207 та техникумдан 70 таси самарадорлиги паст бўлгани учун ёпилади. 45 та ёпиқ муассаса негизида касб-ҳунар таълими муассасалари ташкил этилади, 25 таси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги ҳузуридаги «Ишга марҳамат» мономарказларига айлантирилади. Бу ҳақда 15 июнь куни Шавкат Мирзиёев иштирокида бўлиб ўтган йиғилишда маълум қилинди, деб хабар беради Ўзбекистон президенти матбуот хизмати.
Мирзиёев касб-ҳунар таълими тизимини танқид қилди. Республикада 330 та касб-ҳунар мактаби, 173 та коллеж ва 207 та техникум мавжуд бўлса-да, уларнинг қувватидан фақат ярми фойдаланилган. «Ишга марҳамат» мономарказлари ишсизларнинг атиги 10 фоизини қамраб олади. Кўпгина коллеж ва техникумларда ўқув дастурлари эскирган, профессионал дарсликлар, 1350 номдаги адабиётлар етарли эмас. Натижада иш берувчилар янги келганларни қайта тайёрлашга мажбур.
«Умуман, техникумларга бўлган ёндашувларни ўзгартириш керак. Улар олийгоҳга киришнинг осон йўли эмас, мураккаб касб берадиган, меҳнат бозорида рақобат қиладиган тизим бўлиши керак», — деди президент.
Келгуси йилдан бошлаб техникумдан кейин университетга имтиҳонсиз кириш механизмини бекор қилиш режалаштирилмоқда. Коллежлар ва техникумлар битирувчиларига олий ўқув юртларида ўқиш учун имтиёзли кредит олиш имконияти берилади, давлат грантлари миқдори оширилади.
Олий таълим вазирлигида барча касб-ҳунар таълими муассасалари фаолиятини бошқариш ва методик таъминлаш учун масъул бўлган вазир ўринбосари лавозими ташкил этилди. Бу лавозимга Бухоро шаҳридаги «Ишга марҳамат» мономаркази раҳбари Садоқат Сиддиқова тайинланди.
Ҳар бир вилоят, туман ва шаҳарда касб-ҳунар таълими бўйича кенгашлар тузилиб, уларга ҳокимлар (бошқарув раҳбарлари) раҳбарлик қилади. Кенгашлар таркибига давлат идоралари, банклар, Савдо-саноат палатаси раҳбарлари, ректорлар, вилоят иқтисодиётининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда саноат, қишлоқ хўжалиги, қурилиш ва хизмат кўрсатиш корхоналари раҳбарлари киритилади. Мутахассисларга бўлган эҳтиёждан келиб чиқиб, кенгашлар мономарказ ва коллежларда қайси касбларга ўқитилиши кераклигини белгилаб беради, талабаларнинг ишлаб чиқариш корхоналарида амалиёт ўташини ташкил этади.
Техникумларда кадрлар тайёрлаш йўналишлари рўйхати кенгайтирилади: Ўзбекистон Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигига ҳозирда олий ўқув юртларида ўқитилаётган камида 60 та йўналишни уларга ўтказиш топширилди. Улар орасида туризмни бошқариш, реклама, меҳнатни муҳофаза қилиш, автосервис ва бошқалар бор.
Вилоятдаги камида иккита техникумга халқаро дастурлар бўйича кадрлар тайёрлашни ташкил этиш топширилди. Айрим коллежлар йилига икки марта талабаларни қабул қила бошлайди.
Касб-ҳунар таълими муассасаларида ишловчи ўқитувчи ва магистрларнинг ойлик маошлари оширилади.
«Очиқ айтиш керак, 2 миллион сўм ойлик олаётган техникум ёки касб-ҳунар мактаби муаллимларидан камида 5 миллион сўм иш ҳақи оладиган мутахассислар тайёрлаб беришни талаб қилаяпмиз», — деди Мирзиёев.
2023 йил 1 январдан коллежлар ва техникумлар ўқитувчилари ва магистрларининг иш ҳақи мактаб ўқитувчилари маошларига тенглаштирилади. Малака тоифаси учун тўланадиган нафақалар ўртасидаги фарқ икки баравар кўпаяди. Фидойи ва ташаббускорлар учун эришилган натижаларга қараб 50% гача бонус жорий этилади. Келгуси йилда бу мақсадлар учун бюджетдан қўшимча 150 миллиард сўм (13,6 миллион доллар) йўналтирилади.
Йиғилишда касб-ҳунар таълими соҳасида хусусий сектор улушини оширишга қаратилган қатор имтиёзлар эълон қилинди. Хусусан, қуйидагилар кутилмоқда:
👉 хусусий касб-ҳунар таълим ташкилотлари томонидан лицензия олиш учун талаблар енгиллаштирилади, лицензиянинг минимал қиймати икки баробарга камаяди;
👉 улар узоқ муддатли ижарага биноларни бепул олишлари мумкин бўлади;
👉 хориждан олиб келинган ўқув қуроллари ва жиҳозлари бож тўлашдан озод қилинади;
👉 Халқаро малака сертификатини олган ҳар бир битирувчи учун 1 миллион сўм тўланади;
👉 кам таъминланган ёшларга шартнома бўйича тўлов суммасининг 30 фоизи қопланади.
Ўзбекистонда 2020/2021 ўқув йилидан бошлаб ўрта махсус таълим тизими ислоҳ қилина бошланди. Президент қарори билан касб-ҳунар билим юртлари, коллежлар ва техникумлардан иборат касб-ҳунар таълими муассасалари тармоғи яратилди.
Касб-ҳунар таълими муассасалари 9-синф битирувчиларидан кундузги бўлимда умумий таълим фанлари ва мутахассислик фанларининг икки йиллик интеграциялашган дастурлари асосида кадрлар тайёрлайди.
Коллежлар умумий ўрта маълумотга эга бўлган ва камида Халқаро таснифнинг учинчи даражасига мос келадиган таълим дастурларини тугатганлар учун мўлжалланган. Таълим шакли икки йилгача кундузги, кечки ва сиртқи бўлиши мумкин.
Техникумларга камида умумий ўрта маълумотга эга ва халқаро таснифнинг камида учинчи ёки тўртинчи даражаларига мос келадиган таълим дастурларини тугатган шахслар қатнашиши мумкин. Ўқиш кундузги, кечки ва сиртқи бўлиб, давомийлиги – икки йилдан кам бўлмайди.
