Садир Жапаров ва Канибек Осмоналиев . Қирғизистон президенти матбуот хизмати фотосурати
Қирғизистон президенти Садир Жапаров қирғиз тилини лотин алифбосига ўтказишни эрта деб атади. Бу ҳақда давлат раҳбари матбуот хизмати хабар беради.
«Қирғиз тилининг лотин алифбосига ўтиши ҳақида гапиришга ҳали эрта. Кирилл алифбосида давлат тилини тўғри, малакали билиш даражасини таъминламасдан туриб, лотин алифбосига ўтиш ҳақида гап бўлиши мумкин эмас.
Ҳозирда бу савол кўндаланг эмас, давлат тилини ривожлантиришни кирилл алифбосида давом эттириш керак», — деди Жапаров Президент ҳузуридаги Давлат тили ва тил сиёсати миллий комиссияси раиси Қанибек Осмоналиев билан учрашувда.
Давлат раҳбари суҳбатдошини тил сиёсатига оид эҳтиётсиз гаплардан тийилишга чақирди.
Бир кун аввал Қирғизистон парламенти Жогорку Кенешида «Давлат тили тўғрисида»ги қонун лойиҳаси кўриб чиқилаётганда қирғиз тилини лотин алифбосига ўтказиш масаласи муҳокама қилинди. Депутат Нуржигит Қодирбеков қирғиз алифбосини ислоҳ қилиш зарурлигини, чунки унда қирғизча сўзларни тўғри талаффуз қилиш ва таниб олиш учун товушлар етишмаслигини айтган. Яна бир депутат Айбек Осмонов қирғиз алифбосига «w» ҳарфини киритишни таклиф қилди. Унинг ҳамкасби Эмил Тўқтошев қирғиз тилини сақлаб қолиш ва ҳақиқий ислоҳот ўтказиш учун бутунлай лотин алифбосига ўтишни таклиф қилди.
Қанибек Осмоналиев алифбони ислоҳ қилиш зарурлиги ҳақидаги фикрга қўшилди ва Қирғизистоннинг лотин алифбосига ўтиши учун бир қанча вариантлар тайёрланаётганини айтди. У 1993 йили туркий тилли давлатлар саммитида ўша пайтдаги Бош вазир Абдиғани Эркебаев лотин алифбосига ўтиш бўйича меморандум имзолаганини эслади.
«Аммо кейин сиёсий қарор қабул қилинмади. Қирғизистон туркий тилларда сўзлашувчи ягона давлат бўлиб, кирилл алифбосидан фойдаланади. Агар Жогорку Кенеш ва ҳокимият қарор қабул қилса, олимлар, зиёлилар лотин алифбосига тайёр. Бизда бир нечта вариант бор», — дея Давлат тили миллий комиссияси раҳбарининг сўзларидан иқтибос келтиради 24.kg агентлиги.
ℹ️ Эслатиб ўтамиз, ўша 1993 йили қўшни Ўзбекистонда «Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида»ги қонун қабул қилинган бўлиб, унда 2000-йилгача лотин алифбосига тўлиқ ўтиш кўзда тутилган эди. Асос сифатида турк алифбоси олинганди. Аммо Туркия билан муносабатлар ёмонлашгани сабабли, кирилл алифбосини бутунлай бекор қилиш ҳар йили кейинги санага қолдирилган ва мамлакатда иккита алифбо – лотин ва кирилл алифболарида ёнма-ён яшаган. 2019 йили лотин алифбосида ўзбек алифбосининг яна бир «якуний» варианти тақдим этилди, 2021 йили эса унга ўзгартиришлар киритиш таклиф этилди.
Ўзбекистонда ҳам, Қозоғистонда ҳам ҳануз кирилл алифбоси амалда.
