«Бразилия футболи Қирғизистонга тўғри келади»

Эдгар Бернхардт. ҚФИ матбуот хизмати фотосурати

Қирғизистон футболи ҳақида суҳбатни давом эттираркан, Эдгар Бернхардт Қирғизистонда спорт ривожига қандай қараши, шунингдек, болалар футболи ва Бразилия тизими ҳақида гапириб берди. Қирғизистонлик журналист Разия Чадаева иштирокида тайёрланган Қирғизистон терма жамоаси афсонаси билан суҳбатнинг биринчи қисмини шу ерда ўқишингиз мумкин.

— Германияга қайтдингиз ва энди Қирғизистон футболи билан бевосита боғлиқ эмассиз. Аммо уни ривожлантиришнинг асосий вазифаларини қандай шакллантирган бўлардингиз?

— Аввало, биз янги нарсаларни қабул қилишни ва мослашувчан бўлишни ўрганишимиз керак. Биз кимлигимизни, қаерда эканимизни ва қаерга боришни хоҳлаётганимизни аниқ тушунишимиз керак. Ёшларни етиштириш ва тарбиялаш керак. Бунинг учун болалар билан ишлашни биладиган хорижлик мутахассисларни мамлакатга таклиф қилиш керак. Тизимни қайта қуриш муҳим — ёш футболчиларнинг овқатланишидан тортиб, машғулотлар жараёнигача.

Шу билан бирга, ўсиш борлигини инкор этиб бўлмайди. Қирғизистон футбол иттифоқи стадионлар, базалар, академиялар қурмоқда. Бу жуда катта иш ва мен унинг натижаларидан чин дилдан хурсандман. [ҚФИнинг собиқ президенти] Медер Сидиқов ва [ҚФИнинг амалдаги президенти] Қамчибек Ташиев туфайли кўп ишлар қилинди. Улар футболга кўнгилларини қўйдилар ва натижаси кўриниб турибди. Аммо ҳозирча, бу шахсларга боғлиқ бўлиб қолган, аслида бутун тизим бир йўналишда ҳаракатланиши керак.

Бундан ташқари, фақат деворлар ва майдонлар ўйинчиларни яхшилолмайди. Ҳамма нарсани инсон ресурслари — мураббийлар ҳал қилади. Ёшлар футболимизда эса аксарият мутахассисларнинг ўзлари катта футбол ўйнамаган.

— Кўпинча дарҳол натижаларни талаб қилишади.

— Бу ҳам яна бир катта муаммо. Бугун улар сенга битта жамоани беришади, эртага эса ғалабани талаб қилишади. Европада ёки бошқа жойда бундай ишлашмайди. Футбол бу жараён, бизда эса бу жараёнга сабримиз етмайди. Футболчи ва мураббийларни ривожлантирадиган мутахассисларни таклиф этиб, уларга ишлаш учун барча шароитларни яратишимиз керак. Биз ҳали бунга тайёр эмасмиз.

Эдгар Бернхардт ва Медер Сидиқов. Эдгар Бернхардт ижтимоий тармоғидаги фотосурат

— Хўш, асосий муаммо сабр-тоқат ва мутахассисларга ишончнинг йўқлигидами?

— Мутлақо тўғри. Сабр ва ишонч керак. Бу ўз самарасини бермаслиги мумкин бўлган сармоялар, аммо уларсиз ривожланиш бўлмайди. Яна бир нарса: футболчиларнинг муносиб ҳаёт кечириши учун шароит бўлиши керак. Бугунги кунда ҳатто Қирғизистон олий лигаси футболчилари ҳам Европада 16 ёшли ўсмирлардан кам маош олади. Кўпчилик ўз оиласини боқиш учун футболни ташлаб кетишади — улар такси ҳайдовчиси ёки бозорда ишлаш учун кетишади. Лекин бу футбол сифатига бевосита тасир қилади. Қирғизистонда яшаш жуда қиммат давлат, айниқса бу ерда ўртача қанча пул ишлаётгани билан солиштирганда. Болалар форма ёки академия учун пул тўлай олмайдилар. Бундай шароитда қандай қилиб ажойиб натижаларни орзу қилиш мумкин?

— Бир кун келиб терма жамоада ўйнашни орзу қилган йигитларга қандай маслаҳат берасиз?

— Маслаҳат оддий: 14-15 ёшга қадар тўп билан ишлашга эътибор қаратинг. Шахсий ривожланиш — техника, дриблинг, яккама-якка ўйин. Футбол томоша қилинг, энг яхшисига тақлид қилишга ҳаракат қилинг. 16 ёшдан бошлаб «физика», чидамлилик устида иш бошланади. Аммо асосий нарса — истак. Сиз «оч» бўлиш, доимо ривожланишни хоҳлаш керак.

— Маҳаллий чемпионатнинг ёш футболчиси қандай қилиб хорижга чиқиши мумкин?

— Федерация ёрдам беришга ҳаракат қилади — халқаро йўналишларни очади, футбол иттифоқи ишлайди. Аммо эътиборга тушиш учун сиз ёрқин ўйинчи бўлишингиз керак. Албатта, омад муҳим: жиддий жароҳатлар бўлмаслиги, сизни эътиборга олишлари учун. Ҳатто тиббиётда ҳам муаммомиз бор: малакали спорт шифокорлари кам. Агар футболчи жиддий жароҳат олса, унинг фаолияти кўпинча хавф остида қолади. Европада ўйинчи қайта тиклашади, шартнома сақланиб қолади, аммо бу ерда улар келишувни бузиши ва: «Энди бизга керак эмассан» дейишлари мумкин.

Бир мисол келтираман: «Бишкек Сити»да бразилиялик оёғини синдириб олди. Олти ҳафта ўтгач, гипслар олиб ташланди ва раҳбарият ундан майдонга чиқишни талаб қилди. Аммо реабилитация ҳали ҳам керак эди! Ҳатто Месси ҳам ўтказиб юборган жароҳатидан кейин тикланиш учун жуда кўп вақт сарфлаган. Аммо бизда бундай тушунча йўқ.

— Сиз борингизда «Бишкек Сити»га бразилиялик мураббий келганди. Унинг ёндашувига қандай баҳо берасиз ва умуман, Бразилия футбол услуби Қирғизистонда қай даражада илдиз отиши мумкин?

— Менимча, Бразилия услуби Қирғизистонга жуда мос келади. Аммо бу раҳбариятдан тўғри муносабатни ва мутахассис талабларини бажаришга тайёрликни талаб қилади. Афсуски, биз бошқа нарсага ўрганиб қолганмиз: агар мураббий келса, у «бизнинг йўлимизда» юриши керак. Лекин бизда ўзига хос футбол маданияти йўқ. Ростдан ҳам футбол бу ерда биринчи рақамли машҳур спорт турига айланиб бормоқда, ҳамма ўйнайди ва томоша қилади. Аммо машҳурлик бошқа нарса, ўйин даражаси ва жараённи тушуниш бошқа. Биз ҳали профессионал футболдан йироқмиз. Ва ўзгаришларсиз биз ривожлана олмаймиз. Муаммо шундаки, биз ўзгаришни хоҳламаймиз.

— 39 ёшда ўйнашда давом этяпсиз. Узоқ карьеранинг сири нимада?

— Характерда. Менда тўртта жойим синган, пойим йиртилган эди, лекин мен ўйнашни давом эттирдим. Сизда ички сабот бор бўлади ёки йўқ. Ва, албатта, омад: керакли мураббий, керакли вақт, керакли жой. Бусиз спортда яшаш жуда қийин.

— Футбол бошқаруви ёки агентлик фаолияти ҳақида ҳеч ўйлаб кўрганмисиз?

— Бу мумкин эди, лекин мен ўзимни мураббий сифатида кўраман. Менга болалар билан ишлаш, тажриба алмашиш ёқади. Бишкекдаги «Спартак», «Сейтек», «Юниор» мактабларида ёшлар билан машғулот ўтказдим. Булар профессионал академиялар эмас, лекин болалар билан ишлаш жуда ёқимли эди. Уларнинг энергияси энергия беради.

— Ёш футболчиларни тайёрлашда қандай хатоларни кўряпсиз?

— Назаримда, кўп ишлар нотўғри қилинган. Болалар «физика» билан ортиқча юкланган ёки жуда оддий машқлар берилган. Мен техникага эътибор қаратган бўлардим: тўпни назорат қилиш, икки оёқ билан ишлаш, индивидуал маҳорат. Пас ва жамоавий иш кейинроқ келади. Аммо техника ва футбол заковати болаликдан шаклланади. Афсуски, кўпгина ёш футболчиларда ўйин интеллекти — бир неча қадам олдинда ўйлаш қобилияти йўқ. Буни махсус машқлар тоблайди, бу мураббийларнинг иши. Лекин мураббийларимиз кўпинча тажрибага эга эмас, замонавий усулларни билишмайди.

— Демак, болалар футболига урғу бериш ҳаётий муҳим аҳамиятга эга?

—Ҳа, албатта. Академиялар қурилмоқда, лекин уларда кимларнинг ишлаши муҳим. Мен жуда танқидий гапирмоқчи эмасман, тараққиёт бор ва у улкан. Биз фақат секин ҳаракатланяпмиз. 2020 йилгача биз тўқсонинчи йиллардагидек яшардик. Ҳозир шароит бошқача: базалар, академиялар қурилмоқда, федерация фаол ишламоқда. Ўз вақтида қандай қилиб бир хил футболкаларда ўйнаганимизни яхши эслайман. Энди буни тасаввур қилишнинг иложи йўқ. Бу тараққиёт дегани ва мен бундан хурсандман.